شیب در لوله کشی بهداشتی

الف) جریان فاضلاب در داخل شاخه هاي افقی، لوله هاي قائم و لوله هاي افقی اصلی، باید با تأمین شیبهاي مناسب به طور ثقلی صورت گیرد.

• لوله هاي افقی باید شیب یکنواختی در جهت دور کردن فاضلاب از لوازم بهداشتی داشته باشند.
• شیب برعکس در لوله هاي افقی فاضلاب مجاز نیست.

ب) مقدار شیب لوله هاي افقی

• شیب لوله هاي افقی فاضلاب باید به اندازهاي باشد که سرعت جریان فاضلاب در داخل لوله حداقل برابر 0/7 متر بر ثانیه 2/3 فوت بر ثانیه باشد، تا شستشوي خود به خود لوله ها تأمین شود و هیچ رسوبی در لوله باقی نماند.
• حداقل مقدار شیب لوله هاي افقی فاضلاب براي لوله هاي با قطر اسمی متفاوت، باید طبق ارقام جدول شماره (4-2-5-16) “ب” (2) باشد.
• شیب لوله هاي افقی فاضلاب نباید بیش از 4 درصد باشد.

جدول شماره (4-2-5-16) “ب“ :(2) حداقل شیب لوله هاي افقی فاضلاب

 شاخه هاي افقی، لوله هاي قائم، دو خم

الف) شاخه هاي افقی فاضلاب

• شاخه افقی باید فاضلاب را به شاخه افقی دیگر یا به لوله قائم فاضلاب هدایت کند.
• اتصال شاخه افقی به لوله قائم فاضلاب، باید با زاویه حداکثر 45 درجه باشد مگر اینکه قطر اسمی شاخه افقی کوچکتر از قطر اسمی لوله قائم باشد. در این حالت زاویه اتصال ممکن است بزرگتر از 45 درجه باشد.
• شاخه افقی فاضلاب یا لوله افقی اصلی حتی المقدور نباید تغییر امتداد داشته باشد. در صورتی که تغییر امتداد ناگزیر باشد، باید با استفاده از اتصال 45 درجه یا کوچکتر باشد.
• لوله افقی فاضلاب بهداشتی یک واحد (خانه یا آپارتمان)، براي اتصال به لوله قائم فاضلاب، نباید از واحد مجاور آن عبور کند.

ب) لوله قائم فاضلاب

• قطر لوله قائم باید تا جائی که امکان دارد، در تمام طول آن ثابت بماند.
• لوله قائم فاضلاب باید تا جایی که ممکن است مستقیم نصب شود و از به کار بردن دو خم پرهیز شود.
• در ساختمانهاي تا 3 طبقه، آخرین و پایینترین شاخه افقی فاضلاب که به لوله قائم متصل میشود باید دستکم 450 میلیمتر، بالاتر از زیر زانوئی پایین لوله قائم باشد. در ساختمانهاي بلندتر از 3 طبقه تا 5 طبقه این فاصله باید دست کم 750 میلیمتر و در ساختمانهاي بلندتر از 5 طبقه باید برابر ارتفاع یک طبقه باشد. (شکل شمارة (5-2-5-16) “ب”). این اندازه ها در هر تغییر امتداد لوله قائم، از جمله دو خم، نیز باید رعایت شود.
• لوله قائم فاضلاب که فاضلاب طبقات را به لوله اصلی افقی میریزد، باید با اتصالات حداکثر 45 درجه به لوله افقی متصل شود.
• در فاصله زانوئی پایین لوله قائم فاضلاب و تا 10 برابر قطر لوله بعد از آن هیچ شاخه افقی نباید به لوله افقی فاضلاب متصل شود.

 

پ) دوخم

• اگر تغییر امتداد لوله قائم فاضلاب ناگزیر باشد، لوله قائم فاضلاب باید با دو خم اجرا شود. کاهش سرعت فاضلاب در دو خم، موجب ایجاد فشار معکوس روي شاخه افقی نزدیک به آن در بالاي دو خم میشود. از طرف دیگر ادامه جریان فاضلاب با مقطع پر، روي شاخه افقی نزدیک به آن در پائین دو خم مکش سیفونی ایجاد میکند. با رعایت نکات این قسمت از مقررات باید این اثر را محدود کرد تا از شکستن آب هوابند سیفون هاي قبل و بعد از دوخم جلوگیري شود.
• دو خم ممکن است قائم یا افقی باشد. دو خم قائم در حالتی است که تغییر امتداد لوله نسبت به امتداد قائم، مساوي یا کمتر از 45 درجه باشد. اگر تغییر امتداد لوله نسبت به امتداد قائم بیش از 45 درجه باشد دو خم، افقی نامیده میشود.
• دو خم قائم میتواند بدون هواکش اجرا شود ولی نصب هواکش در بالا و پایین دو خم افقی الزامی است مگر اینکه تعداد طبقات در بالاي دو خم کمتر از 5 طبقه باشد.
• در محدوده 60 سانتیمتر بالاي دوخم تا 60 سانتیمتر پایین دو خم، نباید هیچ شاخه افقی فاضلاب به لوله قائم و یا دوخم متصل شود.
• در شرایطی که زیر شکل (5-2-5-16) “پ” آمده، ممکن است براي دو خم افقی هواکش لازم نباشد.
• زاویه اتصالات دوخم، در بالا و پایین، که بین لوله قائم فاضلاب و قسمت افقی دوخم قرار دارند، نباید از 45 درجه بزرگتر باشد.

 

 

شکل شماره (5-2-5-16) “پ“: اتصال هواکش و شاخه افقی فاضلاب، قبل و بعد از دو خم افقی

توضیح:

• هیچ شاخه افقی یا قائم فاضلاب نباید به قسمت هاشور زده، متصل شود.
• شکل B براي حالتی است که D_b ≥ 75 mm باشد.
• اگر دو خم لوله قائم پایینتر از آخرین و پایینترین اتصال شاخه افقی فاضلاب باشد، هواکش بـراي دو خـم لازم نیست.

دریچه بازدید

الف) به منظور بازدید و رفع گرفتگی احتمالی لوله هاي فاضلاب در نقاط زیر باید دریچه بازدید نصب شود.

• در بالاترین نقطه هر شاخه انشعاب افقی
• در محل تغییر امتداد لولههاي افقی فاضلاب، در صورتی که زاویه تغییر جهت لوله بیش از 45 درجه باشد.
• در پایینترین قسمت لوله قائم فاضلاب، قبل از زانوي پایین لوله
• در نقاطی روي لوله قائم فاضلاب که براي آزمایش با آب دریچه دسترسی لازم است.
• روي لوله اصلی افقی، بلافاصله بعد از خروج از ساختمان

ب) اندازه دریچه بازدید

• روي لوله کشی فاضلاب، تا قطر اسمی 100 میلیمتر 4) اینچ)، اندازه دریچه بازدید باید برابر با قطر اسمی لوله فاضلاب باشد.
• در لوله کشی فاضلاب با قطر اسمی بیش از 100 میلیمتر، اندازه دریچه بازدید باید دستکم 100 میلیمتر باشد.
• در لوله کشی افقی فاضلاب اصلی ساختمان با قطر اسمی بیش از 200 میلیمتر 8) اینچ)، براي بازدید باید چاهک آدمرو نصب شود. درپوش چاهک آدمرو باید در محل خود کاملاً مستقر، پایدار و گازبند باشد.

پ) نصب دریچه بازدید

• دریچه بازدید باید در جایی و به ترتیبی نصب شود که دسترسی به آن آسان باشد و به سهولت بتوان از آن نقطه با فرستادن فنر، یا ابزار دیگر، گرفتگی لوله را برطرف کرد. فاصله دریچه بازدید از دیوار مقابلش باید دستکم 45 سانتیمتر باشد.
• دریچه بازدید که روي لوله فاضلاب نصب میشود باید با واشر مناسب و پیچ و مهره کاملاً آببند و گازبند شود تا فاضلاب از آن نقطه به داخل ساختمان نشت نکند و گازهاي داخل لوله به فضاهاي داخل ساختمان نفوذ پیدا نکند.
• اگر لوله افقی یا قائم در اجزاي ساختمان دفن شود دسترسی به دریچه بازدید باید با نصب یک دریچه که تا سطح تمام شدة کف یا دیوار ادامه دارد، امکانپذیر شود.
• دریچه بازدید باید عمود بر لوله یا طوري روي لوله فاضلاب قرار گیرد که با باز کردن دهانه آن امکان بازدید و تمیز کردن لوله در امتداد جریان فاضلاب فراهم باشد.
• اگر دریچه بازدید در محلی نصب شود که احتمال یخ زدن آب داخل لوله باشد، باید آن را در برابر یخزدن حفاظت کرد.
• نصب دریچه بازدید در فضاهاي تهیه مواد خوراکی (مانند نانوایی، قصابی، شیرینیپزي و فضاهاي پخت و پز) مجاز نیست.

اتصال غیر مستقیم

الف) الزامات این قسمت از مقررات به مواردي اختصاص دارد که لوله خروجی از برخی لوازم و دستگاههاي مصرف کننده آب نباید مستقیماً به لوله فاضلاب ساختمان متصل شود.

• انتقال فاضلاب خروجی از دستگاههایی که در آماده سازي، تولید، حمل و نقل و نگهداري مواد خوراکی به کار میروند، جز سینک آشپزخانه، به لوله کشی فاضلاب ساختمان باید با فاصله هوایی و از نوع غیر مستقیم باشد.
• انتقال فاضلاب خروجی از دستگاهها و لوازم مربوط به تأسیسات آبیاري فضاهاي سبز، استخر شنا، لوله تخلیه شیر اطمینان، ضد عفونی و استریل، به لوله کشی فاضلاب ساختمان باید با فاصله هوایی و از نوع غیر مستقیم باشد.
• انتقال فاضلاب خروجی از دستگاهها و لوازم مربوط به تصفیه آب، فیلترها، دیگ هاي آب گرم، و تأسیسات گرمایی و سرمایی، به لوله کشی فاضلاب ساختمان باید با فاصله هوایی و از نوع غیر مستقیم باشد.

ب) فاضلاب خروجی از نوع غیر مستقیم باید با فاصله هوایی به یک دریافت کننده فاضلاب، از قبیل کفشوي، حوضچه فاضلاب، کانال آب رفت روي کف، و یا علم فاضلاب ریزش کند. لوله خروجی پس از این دریافت کننده باید سیفون و هواکش داشته باشد و پس از آن به لوله کشی فاضلاب ساختمان متصل شود.

• اگر لوله فاضلاب با اتصال غیر مستقیم، قبل از ریختن به یک دریافت کننده، بیش از 60 سانتیمتر (با اندازهگیري افقی) یا بیش از 120 سانتیمتر( با اندازهگیري کل طول افقی و قائم) فاصله داشته باشد باید روي آن سیفون نصب شود.
• فاصله هوایی باید دست کم دو برابر قطر داخلی لوله فاضلاب ورودي باشد.
• دریافت کننده فاضلاب غیر مستقیم باید سیفون، صافی یا شبکه قابل برداشتن داشته باشد و در محلی آشکار و در دسترس نصب شود.
• دریافت کننده فاضلاب غیر مستقیم باید در فضایی با تعویض هوا و قابل دسترسی نصب شود. دریافت کننده نباید در حمام، توالت، انبار و فضاهاي بدون دسترسی و تعویض هوا نصب شود.
• علم فاضلاب باید سیفون مستقل داشته باشد. فاصله قائم بین دهانه ورودي فاضلاب به علم و سیفون آن حداقل 45 و حداکثر 105 سانتیمتر است.
• قطر لوله خروجی از دریافت کننده دست کم باید برابر قطر لوله فاضلاب غیر مستقیم باشد و فاضلاب باید به کمک یک قیف یا وسیله مشابه طوري در آن بریزد که موجب تراوش نشود.

پ) لوله تخلیه دیگ بخار یا آب گرم، که دماي آن بالاتر از 60 درجه سلسیوس باشد، نباید آب را مستقیماً به داخل شبکه لوله کشی فاضلاب بریزد. اتصال این لوله به شبکه لوله کشی فاضلاب باید به طور غیر مستقیم، با فاصله هوایی و استفاده از دریافت کنندهاي باشد که در آن فرصت کاهش دما وجود داشته باشد.

ت) فاضلاب خروجی از ماشین رختشویی و ماشین ظرفشویی باید با اتصال غیر مستقیم به لوازم بهداشتی دیگر، کفشوي یا علم فاضلاب بریزد.

• سینک آشپزخانه نیاز به اتصال غیر مستقیم ندارد.

ث) فاضلاب آشپزخانه مکانهاي عمومی مانند رستوران، هتل و غیره، باید به چربیگیر مجهز باشد.

پس از جدا شدن چربی آن، به شبکه لولهکشی فاضلاب بهداشتی ساختمان هدایت شود. (1) براي سینک و ماشین ظرفشویی خانگی چربیگیر لازم نیست.

حفاظت ساختمان

الف) سطوح و اجزاي ساختمان باید با رعایت الزامات مندرج در این قسمت از مقررات در مقابل نشت آب حفاظت شود.

زیر هر شیر برداشت آب در ساختمان باید یک دهانه تخلیه وجود داشته باشد، جز شیر آتشنشانی، شیر ماشین ظرفشویی، شیر ماشین رختشویی و لوازم مشابه دیگر که در آنها شیر سرشلنگی آب با یک شلنگ به یک دستگاه مصرف کننده آب متصل میشود.

لوازم بهداشتی (دستشویی، سینک، وان، زیردوشی و مانند آنها) که دهانه تخلیه فاضلاب آنها قابل مسدود شدن باشد باید سرریز داشته باشد.

در هر یک از فضاهاي ساختمان که احتمال آبریزي از خروجی هاي متعدد وجود داشته باشد باید یک کفشوي یا کانال آب رفت روي کف، که قابل مسدود شدن نباشد، نصب شود.

لوله سرریز مخازن و دیگر مصرف کنندههایی که روي بام نصب میشوند، نباید روي بام رها شوند.آب خروجی از این لوازم باید به یک دریافت کننده هدایت شود. کفشوي آب باران بام نباید به عنوان دریافت کنندة سرریز این لوازم مورد استفاده قرار گیرد.